CAPVT V.
Cordis motus actio, & functio.
EGo vero ex his tandem, & huiusmodi obseruationibus repertum iri confido, motum cordis ad hunc modum fieri.
Primum sese contrahit auricula, & in illa contracione sanguinem contentum (quo abundat tanquam venarum caput, & sanguinis proptuarium, & cisterna) in ventriculum cordis coniicit, quo repleto cor sese erigit, continuo omnes neruos tendit, contrahit ventriculos, & pulsum facit, quo pulsu immissum ab auricula sanguinem continenter protrudit in arterias, dexter ventriculus in pulmones per vas illud,
---p.30---
quod vena arteriosa nominatur, sed re vera, & constitutione, & officio, & in omnibus artera est: sinister ventriculus in aortam, & per arterias in vniuersum co pus<corpus?>.
Isti duo motus, auricularum vnus, alter ventriculorum ita per consecutionem fiunt, seruata quasi harmonia & Rhytmo, vt ambo simul fiant, vnicus tantum motus appareat, praeserrim in calidioribus animalibus, dum illa celeri agitantur motu. Nec alia ratione id fit quam cum in machinis, vna rota aliam mouente, omnes simul mouere videantur, & in machanico illo artificio, quod sclopetis<?> adaptant, vbi compressione alicuius ligulae, cadit silex, percutit chalybem, & propellit, ignis elicitur, qui in puluerem cadit, ignitur puluis, in terius<?> prorepit, disploditur, euolat globulus, metam penetrat, & omnes isti motus propter celeritatem quasi in nictu oculi simul fieri apparent. Sic etiam in deglutitione radicis, linguae eleuatione, & oris compressione, cibus vel potus in fauces deturbatur, larinx a musculis suis, & epiglottide clauditur, eleuatur, & aperitur, summitas gulae a musculis suis, haud aliter quam saccus ad implendum attollitur, & ad recipiendum dilatatur, & cibum, vel potum acceptum transuersis musculis deprimit, & longioribus attrahit: Et tamen omnes isti motus a diuersis, & contradistinctis organis facti, cum harmonia, & ordine, dum fiunt, vnum efficere motum videntur, & actionem vnam, quam deglutitionem vocamus.
Sic contingit plane in motione, & actione Cordis, quae deglutitio quaedam est, & transfusio sanguinis e venis in arterias: Et si quis (dum haec habuerit in animo) cordis motum diligenter in viua dessectione anima duerterit, videbit; non solum, quod dixi, cor sese erigere, & motum vnum fieri cum auriculis continuum, sed inundationem quanda, & lateralem inclinationem obseruram secundum ductum ventriculi dextri, & quasi sese leuiter contorquere, & hoc opus per gere: Et queadmodum cernere licet, cum equus potat, & aquam deglutit, singulis gulae tractibus absorberi aquam, & in ventriculum demitti, qui motus sonitum facit & pulsum quendam & auscultantibus, & tagentibus exhibet, ita dum istis cordis motibus fit portionis sanguinis e venis in arterias traductio, pulsum fieri, & exaudiri in pectore contingit.
Motus itaq; cordis omnino ad hunc se habet modum, & vna actio cordis est ipsa sanguinis transfusio, & in extrema vsq; mediantibus arteriis propulsio, vt pulsum, quem nos sentimus in arteriis, nil nisi sanguinis a corde impulsus sit.
---p.31---
An vero cor sanguini praeter transpositionem, & motum localem, & distributionem aliquid aliud addat, siue calorem, siue spiritum, siue perfectionem, posterius inquirendum, & ex aliis obseruationibus colligendum: Hoc in praesentia sufficiat satis ostensum esse in pulsu cordis sanguinem transfundi, & deduci e venis in arterias per cordis ventriculos, & distribui in vniuersum corpus.
Sed & hoc omnes aliquo modo concedunt, & ex cordis fabrica, & valuularutn<valuularum?> artificio, positione, & vsu colligunt. Verum tanquam in loco obseuro titubantes coecutire vedentur, & varia, subcontraria, & non coherentia componunt, & ex coniectura plurima pronunciant, vt ante demonstratum est.
Causa maxima hac in parte haesitandi, & errandi vna fuisse mihi videtur, cordis cum pulmone in homine contextus: cum venam ibi arteriosam in pulmones obliterari, & similiter arteriam venosam conspexisset, vnde aut quomodo dexter ventriculus in corpus distribueret sanguinem: aut sinister e vena caua exhauriret, obseurum ad modum illis erat; hoc attestantur Galeni verba (dum contra Erasistratum de venarum origine & vsu, & sanguinis coctione, inuehitur) respondebitis (inquit) ita esse effectum, vt in iecore sanguis praeparetur, atque inde in cor defaratur, ibi postea reliquam propriae formae perfectionem absolutam accepturus. Quod profecto ratione vacare non videtur; Nullum enim perfectum & magnum opus repente vna aggressione fieri, to<?> tamque suam expolitionem ab vno instrumento<?> acquirere potest. Quod si ita est, ostendite nobis vas aliud, quod e corde sanguinem absolute perfectum educat, atque ipsum vt arteria spiritum, in totum corpus dispenset, Ecce opionem rationabilem non approbasse, & reliquisse Galenum (quia praeterquam quod viam transitus non videbat) vas reperire non poterat, quod in totum corpus e Corde sanguinem dispenset.
Si quis vero ibidem pro Erasistrato, vel pro illa, & nunc nostra opinione (ipsius confessione Galeni) alias rationi consentanea insfaret<?>, & arteriam magnam sanguinem e corde in vniuersum corpus dispensantem digito commonstrasset; Quid diuinus ille vir ingeniosissimus & doctissimus responderet, miror. Si arteriam spiritus dispensare & non sanguinem diceret; profecto Erasistratum refelleret satis (qui in arteriis spiritus duntaxat contineri arbitrabatur) sed sibi ipsi contradiceret interea & id esse turpiter negaret, quod
---p.32---
libro proprio acriter esse contendit, contra eundem Eristratum: & multis, & validis argumentis comprobat, & experimentis demonstrat, quod sanguis contineatur in arteriis natura, & non spiritus.
Sin vero diuinus vir (vti facit eodem loco saepius) concederet, omnes arterias corporis a magna arteriaoriri, & hanc a corde: quin etiam in ipsis omnibus sanguinem natura contineri, & deferri, & valuulas illas tres sigmoides orificio aortae positas, regressum sanguinis in cor probibere prosessus, & quod haec Natura nequaquam praestantissimo viscer iapposuisset, nisi maximum aliquod ministerium illae fuissent exhibiturae. Si (inquam) haec omnia, & his ipsissimis verbis concederet Pater Medicorum, (vti facit recitato libro)
Quomodo negare possit arteriam magnam istiusmodi vas esse quod sanguinem (iam absolutam suam perfectionem adeptum) e corde in vniuersum corpus dispenset, non video. An adhuc forsan haesitaret, vt omnes in hunc vsque diem post ipsum, quod propter contextum, vt dixi cordis cum pulmone, non videat vias, per quas sanguis e venis in arterias transferri possit.
Quod dubium etiam anatomicos (dum semper in dissectionibus inueniunt arteriam venosam, & sinistrum ventriculum cordis repletos sanguine, eoque crasso, grumescente, atro) non mediocriter perturbat cum sanguinem e dextro ventriculo in sinistrum per septum cordis transudare coacti sint affirmare. Sed hanc viam antea refutaui: Iam ideo via paranda est, & aperienda, qua inuenta, nunc nulla esset difficultas, quae quempiam (credo) inhiberet, quo minus quae ante proposui (de pulsu cordis, & arteriarum, de transfusione sanguinis e venis in arterias, & de dispensatione in vniuersum corpus per arterias) concedere, & agnoscere facile possit.